ارزشمند

مدتهاست که میخواهم مطلب جدید بنویسم اما مشغله این روزها اجازه نمیداد. تا اینکه امروز این فرصت ایجاد شد. مدتی پیش در یک کارگاه آموزشی در خصوص یکی از سیستمهایی که در محل کار داریم شرکت کردم، بخشهایی از آن که به مباحث خلاقیت و یادگیری بود خیلی جالب بود و دوست داشتم که این مطالب را برای دوستانم در اینجا به اشتراک بگذارم. امیدوارم که برای عزیزان مفیدباشد.

بحث از خلاقیت شروع شد. طبق مطالعات انجام شده، امروزه خلاقیت یک مزیت رقابتی برای افراد و سازمانها محسوب می شود. با توجه به محیط رقابتی تجاری موجود، اگر سازمانی تنها به انتظارات و خصوصیات الزام شده مشتریان پاسخ دهد، برای مدت طولانی نمیتواند در عرضه رقابت باقی بماند. شرکتهایی که گوشیهای تلفن همراه را در نظر بگیرید، کارکرد تلفن همراه، برقراری ارتباط میان افراد با استفاده از شبکه های مخابراتیست (غیر از این است؟). اگر شرکتی، تنها به ساخت وسیله ای که فقط این ارتباط را فراهم میکند مبادرت ورزد امروزه محکوم به فناست. چراکه شرکتهای دیگر با اتکا به خلاقیت، محصولاتی ساخته اند که سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص میدهند. خب، حال به واحد سازمانی خودتان رجوع کنید، به سمت خودتان، به کارکرد خودتان...خلاقیت باید یک خصوصیت در شما باشد، که خوشبختانه بخشی از آن با آموزش قابل یادگیریست و با تداوم آن قابل نهادینه شدن. چرا ما یاد نمیگیریم؟ چقدر از آموزشهایی که تا به حال در مدرسه و دبیرستان و دانشگاه و دوره های تخصصی دیده ایم را در ذهن داریم؟ مهندسی که هفت یا هشت سال سابقه کار دارد، آیا دروس دوره کارشناسی خود را به یاد دارد؟ چند درصد؟ این همه درس خوانده ایم و میخوانیم که فراموششان کنیم؟ چرا؟ اگر دقت کرده باشید، هر زمان که ما دستگاه جدیدی (مانند اتو، جارو برقی، تلوزیون و ...) خریداری میکنیم، ابتدا به سراغ دفترچه راهنمای آن میرویم و طرز کار با آن را یاد میگیریم. اما چرا ما طرز کار با فکر و اندیشه و ذهنمان را نمیدانیم؟ مهمتر از مغز خود چه داریم؟ بله. در این خصوص به ما آموزش داده نشده، خلاقیت همزمان با رشد در سیستم آموزش و پرورش از بین می رود. باید تکنیک های یاد گیری مناسب را فرا بگیریم. باید وقتی چیزی یاد میگیریم، عمیق و بلند مدت باشد. تکنولوژی یاد گیری را باید ارتقا دهیم.یادگیری بدون فراموشی.. جالب اینجاست که ذهن ما این توانایی را دارد. در روز 50 الی 60 هزار فکر از ذهن ما عبور میکند. بسیاری از آنها ارزش زیادی ندارند. اما ما برای آنهایی که دارای ارزش هستند چه می کنیم؟ اگر ایده خلاقانه ای ناگهان به ذهنمان رسید چه می کنیم؟ اگر در یک روز یا یک ساعت یا یک لحظه مطلبی را یاد گرفتیم و وارد ذهنمان شد چه می کنیم؟ نکته اول: یادداشت کردن. وقتی چیزی وارد ذهن شد باید ذخیره شود. با قلم و کاغذ. ما هم باید خودمان خلاق باشیم، و هم وظیفه ارتقای خلاقیت زیردستانمان را داریم. ایده ها را در لحظه باید save کنیم. اما کجا بنویسیم؟ چطور بنویسیم؟ چه چیزی را بنویسیم؟ هرگز روش و method را دست کم نگیرید. باید برای خود زندگی علمی و سیستمی برای آرشیو مطالب خودمان در حد و اندازه خودمان داشته باشیم. یک انسان موثر، work دوست دارد اما Rework نه. دوباره کاری بی عرضگی است. چرا دوباره یادداشت کنیم؟ لذا باید طوری بنویسیم که نیازی به نوشتن مجدد نداشته باشد. (هرجا که قابل کاربرد باشد البته). نکات اصلی و آنچه تازگی دارد را بنویسیم (لزومی به ثبت همه چیز نیست). تا حد امکان کمی بنوسید. چرا؟ برای اینکه باید اندازه گیری کنیم. مثلا اگر به شما بگویم این جلسه تا به این لحظه چقدر برای شما اثربخش بوده شما چه میگویید؟ کم؟ زیاد؟ خیلی زیاد؟ بر چه مبنایی؟ اگر نکات اصلی و مواردی که برای شما تازگی داشته را نوشته باشید و شماره گذاری کرده باشید، میتوانید با شمارش موارد جدیدی که فرا گرفته اید ملاکی برای اثربخشی برای خود بدست آورید. (این یک مثال آموزشی و مفهومی بود و خیلی دقیق نیست البته) خب...بعد از اینکه یادداشت کردید چه می شود؟ تحقیقات نشان داده که اگر دانسته ای را که یادداشت کرده اید 5 بار مرور کنید این دانش به قسمت حافظه دائم شما منتقل می شود. اما زمان این 5 بار مهم است. بهتر است که این 5 بار در یک ماه باشد، اولین آن هم همان روز یادگیری باشد. معمولا صبح تا قبل از نهار بهترین زمان یادگیری مطالب جدید است، یادگیری مطالب جدید ممکن است زمانبر باشد. اما مرور امری سریع و آسان است. مهم نیست صبح باشد یا شب. پس اگر نکته ای را یاد گرفتیم، سریع یادداشت کنیم، مرور کنیم.... کسری را در نظر بگیرید که صورت آن "اجرا" و مخرج آن "دانسته ها" باشد. این کسر موثر بودن و ارزش شما را نشان میدهد. ما همیشه در حال افزایش مخرج هستیم. چرا اجرا نکنیم؟ لذا باید مهارتهای اجرا را نیز افزایش دهیم. کارشناسی که میخواهد TOP باشد باید دست کم یکی دو تکنیک خلاقیت را اجرا کند. (مانند مدادی که همیشه دم دست اوست و مطالب و ایده های جدید را یادداشت میکند) توفان ذهنی ( Brain storming) را چند بار در واحد خود اجرا کرده اید؟ {همین الان که این مطالب را برایتان تایپ میکنم پیامی با این شرح به موبایلم رسید: "هیچ کس متمایز نیست، مگر اینکه ایده های ناب را به نتایج متفاوتی تبدیل کند". برایم جالب بود که مفهوم اجرا به روشنی در این پیام قابل مشاهده بود} توصیه میکنم روش توفان ذهنی را بطور مرتب در واحد خود استفاده کنید. انجام این کار به رشد خلاقیت افراد می انجامد. به این عبارتها توجه کنید: "کار ما فرق میکند، ما فرق میکنیم..." این عبارتها اولین نشانه مقاومت افراد در برابر خلاقیت است. چرا هر ابزاری وارد ایران میشود (مانند انواع ISO ها و تعالی سازمانی و نظام پیشنهادات و ...) به نتیجه اثربخش نمیرسد؟ دوستی میگفت تعالی خواهی ما مانند مسلمانی ماست! سیستم به مسلمانی تشویق می کند و تبلیغ میکند و ادعا میکند که ما چنان هستیم و چنین، اما در عمل میبینیم که به باورهای مذبی در زندگی عادی مردم عادی آنچنان که باید عمل نمیشود. دروغ و کم کاری و گرانفروشی و .... به نظر شما چقدر از این مسایل در جامعه هست؟ در باره موضوع خلاقیت و ابزارهای مدرن و سیستمهای مدیریتی و تعالی در سازمانها نیز وضع به همین گونه است. دلیل این امر، جدایی عرصه تعالی خواهی ما از عرصه زندگی لحظه به لحظه ی ماست. به همین دلیل مخرب و ناکارامد است. خوب حرف میزنیم اما خوب عمل نمیکنیم. اینجا نقش مدیران میانی بسیار مهم است که این دو عرصه را به هم نزدیک کنند.ابتدا خود بپذیرند، آموزش دهند و تشویق کنند. بهترین راه حل تغییر دیگران، شروع کردن از خود است. مبادا دچار ویروس روزمرگی شوید. روزمرگی بزرگترین دشمن خلاقیت و پیشرفت است. " ما زنده به آنیم که آرام نگیریم، آسودگی ما عدم ماست" انجام امور جاری که هنر نیست، وظیفه ماست. حوزه افتخار، حوزه تحول و بهبود است. اما بهبود چیست؟ هر مطلبی که حاوی نکته ای جدید و مفید باشد صرف نظر از اندازه آن، بهبود محسوب میشود. جدید بودن لزوما به معنی جدید بودن در دنیا نیست، همین که قبلا در سازمان شما و در روال انجام کارهای شما نبوده، جدید محسوب می شود. از کار خود و در حیطه کار خود شروع کنید. اندازه و طول گام مهم نیست. برداشتن گام مهم است. اشکال تاریخی ما ایرانیان این است که در حوزه مسوولیت خود کاری نمی کنیم، اما در حوزه کار دیگران به راحتی اظهار نظر میکنیم. مشکل این است که از خودمان شروع نمیکنیم. همواره از هم طلبکاریم. مثلا میگوییم، "به نظر من باید این مفاهیم را در آموزش و پرورش درس میدادند!!" و به این دلیل تحولی انجام نمیدهیم. کتاب "اثر مرکب" و کتاب "هفت عادت انسانهای موثر" را بخوانید. چند نفر از شما ها بعد از تحصیل با تازه های آن رشته و علم هنز در ارتباطید؟ کدامیک از شما همیشه کتابی در حال خواندن دارد؟ چند بار بعد از تحصیل جلوی دانشگاه تهران رفته ایم؟(برای دیدن کتابهای جدید) ما ایرانیها در 5 مورد، چالش فرهنگی داریم. 1-بهبود طلبی (که ضعف 90درصد ایرانیهاست)2-ثبت بهبود 3- مشارکت 4- یادگیری شغلی 5-خلاقیت. بهبود طلبی روزانه و مداوم یکی از مهمترین عوامل موفقیت است. چرا اینگونه نیستیم؟ چون نمیدانیم. چون کسی این چیزها را به ما نگفته. برخی معتقدند که بزرگترین دشمن موفقیت در خود موفقیت نهفته است.زیر پایمان که سفت شد بهبود طلبی از بین میرود. به همین دلیل است که میگویند بهبود طلبی ضعف 90 درصد از ایرانیهاست. ما در خلاقیت و در اجرای ایده های جدید ضعف داریم. انسانها بطور طبیعی در انجام اموری که خودشان در ایجاد آنها نقش داشته باشند انگیزه بیشتری دارند. اگر یک کارشناس اشکالی می بیند باید چند راه حل هم ارایه دهد. گاهی از قوانین کلیشه ای جدا شوید و کلیشه ای به موضوعات نگاه نکنید. این بعد ذهن شما میلیونها ارزش دارد. اولین گام ورود به خلاقیت، تصمیم به خلاق بودن است. فعلا برای این پست کافیست. در یک فرصت مناسب مطالب تکمیلی را نیز به این پست اضافه میکنم. این جمله را شاید شنیده باشید که اگر یک مساله دو راه حل داشته باشد، انسان خلاق راه حل سوم را انتخاب میکند. شاید بد نباشد که اشاره کنم که من ده روز پیش در این کارگاه حضور داشتم و با رعایت همین مطالب توانستم این پست را اینجا بنویسم. شاد باشید و خلاق.

پی نوشت:

1- دوستانی که مدتها نتوانسته ام برایشان کامنت بگذارم، دلیلش این است که تصویر امنیتی در وبلاگشان باز نمیشود. نمیدونم کی از شر این موارد رها می شویم....

2- اگر اشکال تایپی یا غلط املایی دیدید به بزرگی خودتون ببخشید. مطالب را با عجله و بدون ویرایش تایپ و درج کردم. 